Stijgende trend aantal freelancers in Vlaanderen houdt aan (2)
We gaan verder met een reeks van artikelen over freelance ondernemen.
De basis voor deze reeks is een rapport van de SERV, gepubliceerd in 2023. Dit rapport is dan weer een update van het rapport ‘Freelance ondernemen in Vlaanderen’ dat in 2017 door de Stichting Innovatie & Arbeid uitgebracht werd.
Segmentverdeling van het aantal freelancers in Vlaanderen
Deze werkwijze laat eveneens een raming toe van het aantal freelancers in Vlaanderen, op basis van het aantal BTW-plichtige ondernemingen zonder RSZ-verplichting met een jaaromzet van minder dan 500.000€, in een selectie van NACE-NIS-activiteitencodes die onderverdeeld zijn in volgende zes segmenten:
- Management en Bedrijfsadvies
- Bedrijfsondersteunende diensten
- IT-dienstverlening
- Communicatie, reclame, vormgeving, fotografie
- Opleiding en training
- Kunst en Amusement
Het totaalcijfer van 206.018 freelancers in 2021 is hierop gebaseerd. Voor elk segment is een overzicht opgenomen van de bijhorende NACE-NIS-activiteitencodes en detailcijfers.
In onderstaande grafiek zien we dat in Vlaanderen de grootste groep onder de freelancers, met name 27% of 54.591 personen, actief is in het segment ‘Managements- en bedrijfsadvies’.
Een tweede grote groep, goed voor 22% of 45.131 personen, is actief in het domein van ‘Communicatie, reclame, vormgeving en fotografie’. Samen maken zij de helft van het totaal aantal freelancers uit (49%).
De derde grootste groep (16% of 33.861 personen) situeert zich in het brede veld van de ‘IT-dienstverlening’.
De overige freelancers leveren ‘Bedrijfsondersteunende diensten’ (14% of 29.445 personen), zijn actief in het segment ‘Kunst en amusement’ (10% of 20.364 personen), of leveren diensten op het vlak van ‘Training, coaching en opleiding’ (11% of 22.626 personen).
Wanneer we de vergelijking maken met de bevindingen van het vorige rapport 2017 (cijfers met betrekking tot 2015) dan zien we dat de verdeling van deze segmenten en hun procentueel aandeel de voorbije zes jaren quasi onveranderd zijn gebleven. De aangroei van het aantal freelancers heeft zich met andere woorden in elk segment voorgedaan.
Deze segmentverdeling vloeit voort uit de gehanteerde definitie en gehanteerde statistische methodiek, die focussen op de hoedanigheid als zakelijke (intellectuele) dienstverlener. Zoals reeds aangehaald, kunnen freelancers bijgevolg in principe actief zijn in elke sector van de economie.
Evolutie van het aantal werkenden in Vlaanderen
Zoals gezegd is het vandaag niet mogelijk om in officiële statistieken de positie van de freelancers exact af te zetten tegenover de rest van de werkenden. Wel kunnen we de evolutie die we sedert het vorige rapport vaststellen op grond van de door ons gehanteerde ramingsmethode, vergelijken met de evolutie in de officiële statistieken van het aantal zelfstandigen en van het aantal werkenden in Vlaanderen. Hierbij is het vooral relevant om te kijken naar de vertoonde evolutie, en niet zozeer naar exacte cijfers, omdat deze naar gelang de bron volgens een verschillende methodologie samengesteld zijn.
Evolutie aantal zelfstandigen
Een eerste screening van beschikbare statistieken lijkt alvast aan te geven dat de groeicurve van het aantal freelancers min of meer gelijke tred houdt met de aangroei van het totaal aantal zelfstandigen. Dit hangt samen met het groeiend aandeel van de intellectuele en zakelijke dienstverleners binnen de zelfstandigenpopulatie.
Onderstaande tabel en figuur toont deze evolutiereeks voor Vlaanderen (exclusief Brussel) zoals opgetekend door het RSVZ via https://www.rsvz.be/nl/interactieve-statistieken. Het laatste jaar waarvoor cijfers beschikbaar zijn is 2021.
Evolutie aantal starters
Ook de evolutie van de startende zelfstandigen vertoont in de betrokken periode een min of meer gelijkaardige stijgende lijn. Onderstaande figuur uit de Startersatlas UNIZO-UCM-Graydon 2023 geeft dit weer. Deze statistiek is reeds beschikbaar tot het jaar 2022. Deze cijfers hebben betrekking op België en niet enkel op Vlaanderen.
Daarbij wordt genoteerd dat de top 25 van meest voorkomende startersactiviteiten het voorbije decennium jaarlijks wordt aangevoerd door de NACE-5-digitcode ‘adviesbureaus op gebied van bedrijfsbeheer en -voering’. Ook de ‘overige zakelijke diensten’ en de ‘IT dienstverlening’ scoren hoog.
Evolutie aantal werkenden
Statistiek Vlaanderen publiceerde op 4 mei 2023 een update van de evolutie van het aantal werkenden in Vlaanderen, met een tijdsreeks voor de periode 1999-2022. ( https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/arbeid/beroepsstatuut )
Deze cijfers zijn afgeleid uit de jaarlijkse Enquête naar de Arbeidskrachten (EAK). Ze hebben betrekking op het aantal werkenden in Vlaanderen, opgesplitst volgens loontrekkend (privé en overheid) en niet-loontrekkend statuut (zelfstandigen hoofdberoep, werkgevers, niet-betaalde helpers), en dit voor de actieve bevolking tussen 15 en 64 jaar.
In 2022 lag het aandeel zelfstandigen voor de hoofdactiviteit in de werkende bevolking van 20 tot 64 jaar in het Vlaamse Gewest op 14,4%. Dat is het hoogste percentage in de periode 1999-2022. Het aandeel zelfstandigen schommelde in de periode 1999-2022 tussen 12,8% en 14,4%. Tussen 2021 en 2022 steeg het aandeel met 0,7 procentpunt.