Loshouden, meemaken, samenredzaamheid en overheidsparticipatie – het zijn de woorden die in het online woordenboek van Van Dale nog geen betekenis hebben.

Het gaat over de participatiesamenleving en de doe-democratie binnen de gemeente, stad en regio.

Het gaat over bruggen bouwen tussen de traditionele instituties en de belangrijkste nieuwe speler, die van de gemeenschap en u zelf, de burger of initiatiefnemer.

Buurtkracht, de civil society of gewoon burenhulp luidt het adagium voor het versoberen van de verzorgingsstaat en een terugtredende overheid.  Het eigen regelvermogen staat voorop.

We zien in de samenleving inmiddels een hoge vlucht van energiecoöperaties, woningbouw vanuit collectief particulier opdrachtgeverschap en, op het vlak van zorg en welzijn, de zorgcoöperaties en wijkbedrijven. Deze initiatieven moeten we als samenleving vooral stimuleren.

Maar, burgers die de vrije ruimte pakken lopen nog maar al te vaak tegen onze dichtgeregelde systeemwereld aan. De sociaal ondernemers vragen niet heel veel – ze willen een gemeente die een zekere vrije ruimte biedt, betrokkenheid toont en de juiste terughoudendheid in pacht houdt. Overheden, stellen zij, moeten aanhaken op wat er in buurten leeft.

Dit vraagt van hen een omslag in houding, het openstaan voor initiatief en met één gezicht naar buiten treden. De politieke wind voor deze omslag staat is er nog niet, maar lokale politici zouden moeten het eigen regelvermogen van de samenleving oppakken als hét topic van de toekomst.

Kijken we naar de uitvoering van dit alles, dan valt het op dat bestuurders zich veel meer open stellen voor innovatie en experimenten. Het biedt de benodigde ruimte aan burgers om zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leven, de omgeving en stad of dorp.

De overheid doet daarom aan participatie en bewoners organiseren zich meer in een collectief verband. Dit heeft tot gevolg dat niet alleen politici, maar ook initiatiefnemers continu naar draagvlak zoeken in hun gemeenschap.  We zoeken naar handvatten voor de nieuwe rolverdeling en rolneming van zowel initiatiefnemers als overheid. 

Dit kan een nieuw inzicht geven aan welke knoppen te draaien om het sociaal-doe-het-zelven te stimuleren.

Eenvoudig is het niet. Uit de zoektocht naar de nieuwe rolverdeling blijkt keer op keer dat maatwerk de oplossing is. Er is een oproep voor nieuwe, heldere spelregels van beide kanten. Initiatiefnemers moeten hun businesscase, sociale doelstelling, draagvlak en inzet van vrijwilligers rond krijgen.

De politiek moet zich een andere houding aanmeten en zoeken naar meer open bestuursstijl.  Politici moeten leren om te balanceren tussen publiek en privaat waardoor samenredzaamheid veel beter van de grond komt.

De uitdaging ligt nu bij de initiatienemers om er vooral mee door te gaan en bij de publieke professionals om er meer mee te doen.