AI en Big Data rukken op in verzekeringen, zorgen over discriminatie groeien – deel 2
Verzekeraars hopen door data persoonlijkere producten te kunnen aanbieden aan klanten.
Experts waarschuwen voor discriminatie en uitsluiting.
Wordt de grondslag van verzekeringen, solidariteit, uitgehold?
De winstmarges van verzekeraars staan de laatste jaren onder druk door de lage rente. Wellicht kunnen zij die weer opkrikken met behulp van data. Verzekeringsmaatschappijen hebben dan ook hoge verwachtingen van individuele tarifering. Bovendien versnelde de coronapandemie de digitalisering bij verzekeraars.
Verzekeraars kunnen meer van technologie gaan profiteren dan de rest van de financiële sector. De sector verzamelt immers altijd al data van klanten om risico’s te kunnen inschatten. Hoe meer persoonsgegevens er zijn, des te beter zij de risico’s kunnen voorspellen.
Maar het inschatten van risico’s kan ook omslaan in profilering en hogere premies of zelfs uitsluiting. Toch waarschuwen sommigen voor dit gericht verzamelen en gebruiken van data.
De voordelen die verzekeraars zien zijn veel minder groot dan zij mogelijk zelf denken’, zegt Mireille Hildebrandt, hoogleraar ICT en rechtsstaat aan de Universiteit van Nijmegen. Hildebrandt waarschuwt dat de grondslag van het hele idee van verzekeren kan vervallen als verzekeringen volledig gepersonaliseerd worden. ‘Als verzekeraars risico’s per persoon gaan inschatten, kunnen mensen met een laag risicoprofiel besluiten zich helemaal niet te verzekeren, en is de premie voor mensen die een hoog risico krijgen toebedeeld zo hoog dat zij zich niet kúnnen verzekeren.’
Er wordt ook gewaarschuwd voor ‘onverzekerbaarheid’. ‘Het argument richting verzekerden is altijd “je wil toch geen premie betalen voor mensen die onveilig rijden, roken, heel vaak claimen, enzovoorts”. Daarmee delen verzekeraars de markt in steeds kleinere en homogenere stukjes in, en kunnen ze ervoor kiezen alleen nog stukjes te verzekeren die zij als acceptabel risico zien. De ‘slechte risico’s’ blijven over. Daarvoor kunnen mensen zich alleen nog tegen een veel hogere premie verzekeren bij het tariferingsbureau.
Van lagere premies profiteren alleen klanten die een verzekering zoeken voor zo’n ‘acceptabel risico’. Daarmee verdwijnt de hele solidariteitsgedachte, en is er grote bezorgdheid dat groepen mensen zich niet meer zullen kunnen verzekeren: van jongeren en ouderen tot matige chauffeurs en mensen uit lagere sociale klassen, die door hun levensstijl geacht worden meer kans te lopen op allerlei schade’.
‘Het zou me niet verbazen als het nu al zo is dat hoogopgeleide mensen met een goed inkomen, die in een goede buurt wonen, relatief lagere verzekeringspremies betalen dan mensen met lagere inkomens en minder opleiding. Omdat dat soort factoren samenhangen met een hoger risico voor de verzekeraar’, zegt Hildebrandt. ‘Dat betekent dat mensen die op allerlei terreinen al aan het kortste eind trekken ook nog eens relatief hogere premies betalen. Dat soort effecten wordt door datagestuurd verzekeren waarschijnlijk versterkt.’
‘Bovendien slaat het zoeken naar samenhang in data snel om in – juridisch verboden – discriminatie,’ waarschuwt de hoogleraar.
In Nederland meet het Nederlandse Verbond van Verzekeraars de solidariteit ieder jaar, en blijkbaar is de spreiding van klanten onder verzekeraars al jaren stabiel. ‘Klanten die onverzekerbaar dreigen te worden, zullen we informeren over manieren om hun risico’s te verlagen. Daarnaast is Nederland nu een van de eerste landen met eigen ethische regels over dit onderwerp.’
Op het overtreden van regels komen ook zeker sancties te staan, van een waarschuwing tot een boete.
Daarnaast is voorlichting door verzekeraars belangrijk. Om onrust weg te nemen moeten mensen weten wat er met hun gegevens gebeurt. De sector is er nog niet, maar is er hard mee bezig. Zo geven ze de mogelijkheid aan hun klanten om hun data te verwijderen.